dinsdag 15 september 2009

Oog voor wat van waarde is

Het kabinet is passief. Dat is de meest gehoorde evaluatie van de plannen die onze ceremoniele koningin vandaag mocht voorlezen. Het was de eerste prinsjesdag na de economische crisis; u weet wel, de grootste crisis sinds de jaren dertig. Op dit moment lijkt het alsof we er weinig van gaan merken, maar de waarschuwing is duidelijk: de komende jaren zullen we het gaan voelen. Loonmatiging, AOW-leeftijd omhoog, studiefinanciering wordt bevroren. We gaan zeven magere jaren tegemoet, maar nu mogen we nog een jaar 'vet' leven.

Ik heb er met spanning naar uit gezien. Nog altijd ben ik niet vergeten hoe Wouter Bos in De wereld draait door durfde te beweren dat wij (de burgers) de crisis aan ons zelf te wijten hebben - wij wilden immers meer, meer, meer. We konden het natuurlijk niet afschuiven op de bankiers alleen. De geest van die ergerniswekkende uitspraak, die al mijn respect voor de reddingsoperaties van daarvoor als sneeuw voor de zon deed verdwijnen, doortrekt de plannen van vandaag: de koningin deed een beroep op ons allemaal. Wij moeten met z'n allen gaan betalen voor de gevolgen van de geldzucht van een internationale kaste van immorele bankiers die in een wereld leven die voor ons onbereikbaar en voor onze volksvertegenwoordigers onbeïnvloedbaar is.

Natuurlijk is dit de enige weg, maar zuur is het wel. In ons onderwijs, in ons wetenschappelijk bestel en in onze gezondheidszorg is erg veel mis - door jarenlange bezuiniging en verwaarlozing. Gek genoeg in tijden van grote economische bloei. Wouter Bos vergeet dus blijkbaar dat niet iedereen meer, meer, meer kreeg de afgelopen jaren. Tja, onze lonen stegen, maar ja, ook de prijzen stegen mee. We kregen het iets beter, maar de meeste burgers verrijkten zich niet in de mate waarin de bankiers en de directeuren van multinationals dat deden.

Die directeuren hadden eens wat vaker in de bijbel moeten lezen. Dan hadden ze geweten dat na zeven vette jaren altijd zeven magere volgen. Als je dat weet, besteed je je winst niet aan salarissen voor de directie, maar zet je het op de bank voor moeilijke tijden - zodat je bijvoorbeeld massa-ontslagen kunt voorkomen. Veel kleine bedrijven deden het zo en slagen erin hun personeel menselijk te behandelen. De directeuren van al die grote bedrijven die het afgelopen jaar mensen moesten ontslaan, wilden hiervoor klaarblijkelijk geen oog hebben. Ze kozen voor het snelle geld en schaadden daarmee bewust 'hun' mensen.

Ze hoeven echter niet te vrezen, want ze hebben ome Wouter en opa Jan-Peter aan hun zijde. Dat bleek toen twee weken terug de banken een gedragscode bekend maakten. Er werd een maximum gesteld aan bonussen, maar dat gold niet voor alle bankiers. In sommige armoedige sectoren zouden andere regels mogen gelden. Sociale Wouter sprong een gat in de lucht: kijk eens wat een zelfregulerend vermogen. De banken kunnen het zonder overheidsdwang. Hiermee maskeerde Wouter Bos de genadeloze arrogantie van de bankenwereld die allang weer begonnen was met het uitdelen van bonussen.

We moeten het doen met een kabinet zonder daadkracht - zeker als het gaat om het ingrijpen in een kapitalistisch systeem dat geen morele basis meer heeft en verworden is tot een groot systeem van gedoogde criminaliteit. In plaats daarvan gaat men rustig door met het afbreken van de verzorgingsstaat. Het maakt me treurig en doet me dromen van moreel geïnspireerde politici die hun macht gebruiken om wat waardevol is te beschermen tegen de bedreiging van hen die geen geweten hebben. Maar de conclusie moet zijn dat bij onze politici momenteel niets veilig is, behalve de bonus van de bankier.